  მექსიკის შეერთებული შტატები(ესპ. México), – ფედერაციული სახელმწიფო ჩრდილოეთ ამრიკაში. ხმელეთზე მისი ყველაზე დიდი მეზობელია, ჩრდილოეთით მდებარე ამერიკის შეერთებული შტატები, სამხრეთით და დასავლეთით ესაზღვრება წყნარი ოკეანე. მექსიკის სამხრეთელი მეზობლებია გვატემალა და ბელიზი, ქვეყნის აღმოსავლეთი სანაპირო გაშენებულია კარიბის ზღვის და მექსიკის ყურისსანაპირო ზოლში.ქვეყნის ფართობი შადგენს დაახლოებით 2 მილიონ კვადრატულ კილომეტრს (760,000 კვადრატული მილი), მექსიკა მეთხუტმეტე სახელმწიფოა მთელს მსოფლიოში ფართობის მიხედვით. აქ მცხოვრებთა რაოდენობა შეადგენს 111 მილიონ,ადამიანს, მსოფლიოში მოსახლეობის თვალსაზრისით მექსიკას მეთერთმეტე ადგილი უკვაია. მცხოვრებთა უმრავლესობა ესპანელ-მექსიკელია, რაც მექსიკას მსოფლიოში პირველ ადგილზე აყენებს ესპანიდების რაოდენობის მხრივ. მექსიკა იყოფა ოცდათერთმეტ შტატად და ერთფედერალური რაიონად.კოლუმბამდელ პერიოდში აქ არსებობდა ბევრი სახელმწიფო რომლებიც განვითარების საკმაოდ მაღალ საფეხურზე იმყოფებოდნენ. მათ შექმნეს მოწინავე ცივილიზაციები, პირველი მექსიკური სახელმწიფოების დაარსება ჯერ კიდევ ქრისტეს შობამდე იწყება. ქრისტეფორე კოლუმბის მიერ ამერიკის აღმოჩენის დროს, აქ არსებობდა აცტეკების და მაიას სახელმწიფოები, ამ ორ ქვეყანას შორის მუდმივი დაპირისპირება არსებობდა. ეს ყველაფერი ორივე მათგანს აზიანებდა და სუსტებდა, უკვე 1521 წელს აქ განხორციელდა ესპანელებისპირველი ექსპედიცია. ესპანელმა დამპყრობლებმა დასუსტებული მექსიკური სახელმწიფოები ადვილად დაიპყრეს და დაიმორჩილეს. შეიქმნა ახალი სახელმწიფო ახალი ესპანეთი, მის შემადგენლობაში მოექცა მთლიანად მექსიკის და არამარტო მექსიკის ტერიტორიები. 1810წელს დაიწყო მექსიკელი ხალხის ბრძოლა დამოუკიდებლობისთვის, 1821 წელს მექსიკამ მოიპოვა დამოუკიდებლობა ესპანეთისგან. დამოუკიდებლობა მოპოვებულ სახელმწიფოს ეწოდა მექსიკის იმპერია, 1910 წელს მექსიკაში მოხდა რევოლუცია. 1917 წლის კონსტიტუციით მექსიკა ფედერაციული სახელმწიფოა. 2000 წელს ჩატარებული არჩევნებით ქვეყნის მმართველი ხდება მექსიკის ეროვნული მოქმედების პარტია (ესპ. Partido Revolucionario Institucional, მემპ), ხოლო 2006 წელს ჩატარებული არჩევნებით ქვეყნის პრეზიდენტი გახდა ფელიპე კალდერონი. მექსიკა გაწევრიანებულია ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციაში (OECD) 1994 წლიდან. განვითარების მხრივ მიეკუთვნება ახალად ინდუსტრიალიზებულ ქვეყნებს. მთლიანი შიდა პროდუქტის გაანგარიშებით მექსიკას 11-ე ადგილი უკავია. მექსიკის ეკონომიკა ძლიერადაა დამოკიდებული ჩრდილოეთ ამერიკის თავისუფალი სავაჭრო შეთანხმებაზე, განსაკუთრებით განვითარებულია ვაჭრობა აშშ-სთან. მექსიკის ეკონომიკისთვის უდიდესი შემოსავალი მოაქვს ტურისტულ ინდუსტრიას, აქ ყოველწლიურად დაახლოებით 21.4 მილიონი ტურისტი ჩამოდის. მექსიკაში განვითარებულია ხელოვნება და კულტურა, საქვეყნოდაა ცნობილი მექსიკური სამზარეულო. აქ მდებარეობს იუნესკოს მიერ მსოფლიო მემკვიდრეობად აღიარებული 29 ძეგლი, ამ რაოდენობით მექსიკას პირველი ადგილი უკავიაამერიკის კონტინენტზე.მექსიკის კლიმატი არის მრავალფეროვანი, რომელიც იცვლება მისი სიმაღლის და ფართობის მიხედვით. ცენტრალური დაბლობი გამოირჩევა მშრალი კლიმატით. მწვერვალები წელიწადის თითქმის ყველა პერიოდში დაფარულია თოვლით. სანაპირო ზოლი ნოტიოა. საშუალო ტემპერატურა ქვეყნის ტერიტორიაზე ერთნაირია, მერყეობს 10 °C დან 30 °C-მდე. ჩვეულებრივ გაანასხვავებენ მშრალ და ნოტიო სეზონს, რომელიც ფორმირდება ტროპიკული ციკლონებით, მათ მოაქვთ ჭარბი ნალექი, ხანდახან იმ დონეზე, რომ აქვს დამანგრეველი ძალა. ყველაზე წვიმიანი თვეებია მაისი და ოქტომბერი.ქვეყნის მდინარეების უდიდესი ნაწილი თავმოყრილია სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში. შედარებით ნაკლები მდინარე გვხვდება ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. სამხრეთ-აღმოსავლეთის მდინარეები დიდი სიგრძით არ გამოირჩევიან, მათ აქვთ ჩქარი დინება. ჩრდილო-დასავლეთის მდინარეები უფრო გრძელია, მაგრამ ღრმა არ არის. ყველაზე დიდი მდინარებია: რიო-გრანდე, ლერმა, რომელიც ტბა ჩაპალადან გამოედინება, სწორედ ესაა ყველაზე დიდი ტბა მექსიკაში. მექსიკის ფლორა მრავალფეროვანია, დაახლოებით 12 000-ზე მეტი მცენარეა, მათი 2/3 ენდემურია. ჩრდილოეთ ნაწილში გვხვდება ნახევარუდაბნოები და უდაბნოები, რომლებიც გამოირჩევიან თავისებური ფლორით, მიმოზისებრი ბუჩქებით. სამხრეთ ნაწილში კი გვხვდება დაბურული ეკლიანი ბუჩქები. მთებისთვის დამახასიათებელია ფოთლოვანი და შერეული ტყეები (მუხა, ცაცხვი, ფიჭვი, სოჭი და სხვა) სამხრეთ და სამხრეთ-აღმოსავლეთ ნაწილში არის ტროპიკული ტყეები. დასავლეთით მშრალი ფიჭვნარი. ფლორის მსგავსად ფაუნაც მრავალფეროვნებით გამოირჩევა. ნახევარუდაბნოებში და უდაბნოებში უმეტეს შემთხვევაში არიან მღრღნელები. მთიანეთში - შავი დათვი, წითელი ფოცხვერი, პუმა.1821 წელს გამოაცხადა დამოუკიდებლობა ესპანეთისაგან. 1824 წლიდან რესპუბლიკაა. 1845-1848 წლებში აშშ-სთან ომის შედეგად დაკარგა ტეხასი და სხვა ტერიტორიები. მე-2 მსოფლიო ომში ანტიჰიტლერული კოალიციის მხარეს იყო. 1992 წელს აშშ-სა და კანადასთან მოაწერა ხელი შეთანხმებას ჩრდილოეთ ამერიკაში თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ. ბრწყინვალე პლაჟები და ტურისტები, სასიამოვნო ჰავა, მრავალფეროვანი ბუნების ობიექტები: ვულკანები, უდაბნოები, ფლორის და ფაუნის მრავალფეროვნება, პირამიდები, უძველესი ისტორია და კულტურა - ეს ყველაფერი ძლიერ იზიდავს ტურისტებს. მეხიკო - ქვეყნის დედაქალაქია, რომელიც მდებარეობს ზღვის დონიდან 2020 მეტრის სიმაღლეზე. იგი არის უძველეს ქალაქში, რომელიც დაარესებულ იქნააცტეკი ინდიელების მიერ XIV ს-ში. მანამდე ამ ადგილას იყო ქალაქი - ტენოჩტიტლანი, რომელიც ესპანელებმა დაანგრიეს, მეხიკო არის ცივილიზაციის ისტორიის ცოცხალი მუზეუმი. აქ არის 1400 მონუმენტი და ისტორიული რელიქვიები, 10 არქეოლოგიური ზონა, 80-ზე მეტი მუზეუმი, ათეული ცენტრი ხალხური შემოქმედების, 2000 რესტორანი. ქალაქის ცენტრად ითვლება კონსტიტუციის მოედანი - სო კალო. მის აღმოსავლეთ ნაწილში მდებარეობს ნაციონალური სასახლე - ოფიციალური სახელმწიფო რეზიდენცია. მოედნის მეორე მხარეს მოჩანს კათედრალური ტაძარი - ქრისტიანული ამერიკის უძველესი ტაძარი..
|
