მე აბიათარი, მღვდლად ვიყავი დადგენილი იმ წელიწადს, როცა წმიდა და სანატრელი დედა ნინო მოვიდა მცხეთაში. იმ დროს მივიღეთ ჩვენ წიგნი ანტიოქელი ებრაელი მღვდლებისაგან, რომელშიც ეწერა, რომ: ღმერთმა ისრაელთა სამეფო დაყო სამ ნაწილად, ჩვენი წინასწარმეტყველები განელდნენ, და რომელნიც ღვთის სულსა ფლობდნენ, იმათ თქვეს რომ ყოველივე აღსრულდა და გავიფანტეთ ჩვენ მთელ ქვეყანაზე და რომაელებმა დაგვიპყრეს; ვტიროდით მწარედ, რომ შემოქმედი ღმერთი განვარისხეთ. ეხლა განიხილეთ მოსეს წიგნები და მისი სიტყვა, რომელიც მან დაგვიწერა, რომ რომელიც ამ ქვეყანაზე თავის თავს ღვთის ძედ აცხადებს, მოკლულ იქნას; ნაზარეველის სიკვდილს ვგულისხმობთ, რადგან როცა ძველად ჩვენი მამები ღვთის წინაშე სცოდავდნენ და მას სრულიად ივიწყებდნენ, მაშინ ღმერთი ბოროტს აბატონებდა მათზე, ხოლო როცა ღმერთს უბრუნდებოდნენ და ევედრებოდნენ, მაშინვე არიდებდა მათ ჭირსა და განსაცდელს. ეს ასე იყო და მომხდარა შვიდჯერ, რაც ჩვენ წმიდა წერილიდან ვიცით. ხოლო ეხლა, როცა ჩვენმა მამებმა შეიპყრეს უბრალო ქალის ძე და მოკლეს, ღმერთმა ხელი აიღო ჩვენზე და დაშალა ჩვენი სამეფო, მოგვაშორა თავის ტაძარს და ჩვენი მოდგმა სრულიად უგულებელყო. იმ დროიდან გასულია სამასი წელი და მეტიც და ღმერთმა არ შეისმინა ჩვენი ვედრება, რასაც დიდად განვიცდით და ვფიქრობთ, იქნებ მართლაც ზეციდან იყო ის კაცი. - და მოუხშირეს მათ ამაზე ჩვენთან წერა, ხოლო მე, როცა ყოველივე ეს გავიგე, შევეცადე რომ ნინოსაგან გამეგო ქრისტეს შესახებ, თუ ვინ იყო იგი, ან რა მიზეზით შეიქმნა ღვთის ძედ. მაშინ წმიდა ნინომ , როგორც სიღრმიდან გამომდინარე წყარომ, თავიდან დაიწყო ახსნა ჩვენი წიგნებისა და ზეპირად გამოსთქვამდა იმათ ძალას, რომელიც როგორც მძინარეს მაღვიძებდა და როგორც დაბნელებულს, განმანათლებდა მე და ჩვენს მამებს შესაწყალებლად წარმომიდგენდა. იგი მარწმუნებდა სჯულის შეცვლაში იქამდე, რომ მისი სიტყვით ვაღიარე უფალი იესო ქრისტე ღვთის ძედ, რომელიც ევნო და აღდგა და მეორედ ისევ მოვა დიდებით, რომ ჭეშმარიტად იგი იყო და არის ის, რომელსაც ელოდნენ წარმართნი. და ღირსნი გავხდით მე და ჩემი შვილი სიდონია ცოდვებისაგან განსაწმედად წმიდა ემბზიდან წყლის სხურებისა, რომელსაც ნატრობდა დავით წინასწარმეტყველი და ვერ ეწია. და მოვისმინე მე ახალი სჯულის ხმა ერთად მგალობელთან, რომელსაც დავითი შენატროდა, და ასევე ღირსი გავხდი ღვთის ძის - იესო ქრისტეს წმიდა ხორცისა და სისხლის ზიარებისა, რომელიც როგორც კრავი ქვეყნიერებისათვის შეიწირა, რომლის გემოს ხილვაც ძალზედ ტკბილია; ამ რწმენით ინებე უფალო ჩემი ხორციდან გასვლა. მრავალი სასწაული ვნახეთ ჩვენი თვალებით მცხეთაში, ნინოს მიერ მოხდენილნი.
ჩვენი უფლის, იესო ქრისტეს კვართის შესახებ ნათქვამი
აბიათარ მღვდლის მიერ
მე აბიათარი მოგითხრობთ იმას, რომელიც ჩემი ყურით მოვისმინე ჩემი დედის მამისაგან, რაც წიგნებიდანაც ვიცირადგან იმათაც პაპებისაგან და თავიანთი მშობლებისაგან ჰქონდათ მოსმენილი შემდეგი: როცა იერუსალიმში მეფობდა ჰეროდე, იმ დროს გავიგეთ, რომ იერუსალიმი სპარსელებმა დაიპყრესო, რის გამოც დიდ მწუხარებაში ჩავარდნენ საქართველოში მყოფი ურიები, მცხეთაში მცხოვრებნი, ბუდელი მღვდლები, კოდოს-წყაროელი მწინობრები და ხობის კანანელნი, რომელთაც გადაწყვიტეს წასულიყვნენ და მიშველებოდნენ იერუსალიმელებს. ცოტა ხანში სხვა დამამშვიდებელი ცნობა მოვიდა, რომ სპარსელები იერუსალიმის დასაპყრობად კი არ მოვიდნენ არამედ იარაღის ნაცვლად მოიტანეს ოქროს სამეუფო და მური, რომელიც მაშინვე კურნავს წყლულს და სურნელოვანი გუნდრუკი და ეძიებდნენ დავითის ტომისაგან შობილ ყრმას, და როცა იპოვეს ერთი უბრალო ქალისაგან უდროოდ და უადგილო ადგილას შობილი ჩვილი, როგორც ეს ჩვევად აქვთ საცხოვრებელს მორიდებულ ადამიანებს, ისინი სწორედ იმ ყრმასთან მივიდნენ თაყვანის-საცემად და მას შესწირეს ზემოთ ნახსენები ძღვენი და გაბრუნდნენ მშვიდობით. ამ ცნობამ დიდად გაახარა ქართველი ებრაელნი.
ამის შემდეგ გავიდა ოცდაათი წელი და იერუსალიმის მღვდელმა ანნამ მოსწერა მამაჩემს ელიოზს, რომ ის, რომელთანაც სპარსელები მივიდნენ ძღვენით, გაიზარდა, დიდობის ასაკს მიაღწია და თავის თავს ღვთის ძედ აცხადებს, ამიტომ შევიკრიბოთ ყველანი და დავესწროთ მის სიკვდილს, რომ შევასრულოთ ღვთისა და მოსეს ცნება.
და წავიდა მამაჩემის მამა, მოხუცებული კაცი ელიოზი, რომელსაც ჰყავდა დედა ელი მღვდლის ტომისაგან ჩამომავალი და ერთი და. ელიოზს ევედრებოდა დედამისი რომ: დაემორჩილე შვილო მეფესა და სჯულს და წავიდა, მაგრამ რაც მათ განზრახული აქვთ, იმ საქმეში ნუ გაერევი, რადგან ის არის, რომელზედაც წერენ წინასწარმეტყველები, ბრძენთა საიდუმლო, რომელიც ურიებისათვის დაიფარა, წარმართების ნათელი და საუკუნო ცხოვრება. და წავიდნენ იერუსალიმში მცხეთელი ელიოზი და ლონგინოზ კარსნელი, რომლებიც დაესწრნენ იესო ქრისტეს ჯვარცმას.
როცა იერუსალიმში უფალზს ჯვარზე აკრავდნენ და მხედარმა რკინის ჩაქუჩი დაარტყა ლურსმნებს, რათა უფალი ჯვარზე მიეჭედათ, მაშინ ლურსმებიდან გამოცემული ხმა მოესმა ელიოზის დედას მცხეთაში და მაშინვე სიმწრისგან დაიკრუნჩხა და თქვა: მშვიდობით ებრაელთა მეფობავ, რადგან მოჰკალით თქვენი ქვეყნის მხსნელი და გადამრჩენი, და ამიერიდან შემოქმედის მტრებად და მკვლელებად იქეცით; ვაი ჩემს თავს, რომ აქამდე არ მეწია სიკვდილი, რათა ჩემს ყურებს არ მოემინათ ეს საზარელი ამბავი და ამის შემდეგაც აღარ მეღირსება ვნახო წარმართებზე ნათელი და მშვიდობა ისრაელში. - მაშინვე როგორც კი დაასრულა სიტყვები, განუტევა სული.
უფლის კვართი "პერანგი" წილად შეხვდათ მცხეთელ ურიებს. ელიოზმა იგი ჩამოიტანა მცხეთაში, სადაც მას მიეგება მისი და სიდონია ცრემლებით, რომელიც მოეხვია თავის ძმა ელიოზს და გამოართვა იესოს სამოსელი, ჩაიკრა იგი გულში და მაშინვე იმანაც განუტევა სული, რაც გამოწვეული იყო სამი ტკივილით: ქრისტეს წამებით, თავისი დედის გარდაცვალებითა და ძმის ქრისტეს უარისმყოფელებთან სიახლოვით. ამ ამბავმა დიდად გააკვირვა და შეაშფოთა მცხეთა, გაოცებული იყო თვით მეფე ადერკი და მთავრები. მეფემ ისურვა ქრისტეს სამოსელი, მაგრამ შიშისა და ზარისაგან ვერ გაბედა მიცვალებულის მკერდიდან მოცილება მისი, რადგან მაგრად ჰქონდა სიდონიას გულში ჩაკრული. ამიტომ სამოსელთან ერთადვე დამარხა ელიოზმა თავისი და სიდონია იმ ადგილზე, რომელიც მხოლოდ ღმერთმა იცის და სხვა არავინ. მარტო ისაა ცნობილი, რომ ის ადგილი ახლოსაა ლიბანის ნაძვთან რომელიც მცხეთაში იყო ჩამოტანილი, დარგული და გახარებული.
ესეც მეუწყა მამაჩემისაგან, რომ მცხეთაში არის რვთის ძალით შემოსილი ელიას ორმაგი ხალენი, რომელიც საკურთხევლის ქვეშაა დაფლული და დრომდე იქნება ხელშეუხებელი.
ბევრჯერ მაბარებდა წმ. ნინო მამაჩემთან, რომ გულმოდგინედ გამომეძია იმ სამოსელის სამყოფელი. ის მეუბნებოდა, რომ აქ არის მისი სამარხი, რომელზედაც ადამიანთა ენა არასოდეს დადუმდება ღვთის ქებითა და გალობით, და ეს ადგილი მსგავსია იმ ადგილისა, სადაც იაკობის კიბე იყო ცაში აზიდულიო.
მრავალი წლის შემდეგ ადერკი მეფის შვილიშვილმა, მეფე ამზაელმა, ებრაელებში მოიძია უფლის სამოსელის ადგილი, მაგარამ ვერ შესძლო მისი პოვნა. ვისგანაც გამოიკითხავდა, იმათაც მეფისათვის მიენიშნებინათ იმ ნაძვის მახლობელ ადგილზე, რომელიც ვახსენეთ ზემოთ, სადაც უნდა ყოფილიყო იგი დამარხული.
ესეც ცნობილია, რომ სახლი ელიოზისა, რომელმაც უფლის კვართი თავის დასთან ერთად დამარხა, იყო ქალაქის დასავლეთით, მოგვთა ხიდთან ახლოს.
იმ დღეებში წმიდა ნინომ ძილში სამჯერ და ოთხჯერაც ნახა ჩვენება, როცა მუხლებზე დამხობილი ცოტას ჩაიძინებდა, რომ ზემოდან მოფრინდებოდნენ ხოლმე ფრინველები შავი ფრთებით, ჩადიოდნენ მდინარეში და დაბანილები და განწმედილები ადიოდნენ სამოთხის ბაღში, რომელიც ადრე ვახსენეთ, სადაც კრეფდნენ იმ ხის ნაყოფს და მის ყვავილებსაც ჭამდნენ და ამის შემდეგ სიყვარულითა და სურვილით წმიდა ნინოსთან მიდიოდნენ, როგორც ბაღის პატრონთან და მის გარშემო მშვენიერი ჟივილით იკრიბებოდნენ.
როცა ყველაფერი ეს წმიდა ნინოსაგან გაიგო, აბიათარის ასულმა სიდონიამ წმიდანს მიუგო: უცხო და, შენი თქმით, აქ არ დაბადებულო ტყვე ქალო, და ჩვენი ბოროტის ტყვეობისაგან გამომხსნელო, ვხვდები, რომ შენით დგება ახალი დრო და შენი ძალით გვესმის ჩვენი მამების მიერ მოხდენილი ამბავი, როცა უსამართლოდ დაიღვარა ზეციდან მოსული სისხლი, რასაც მოყვა ურჩთა შერცხვენა, მთელ ქვეყანაზე გაფანტვა და მათი მეფობის დამხობა, წმიდა ტაძრის დაქცევა, უცხო ერის მოწოდება და მათი განდიდება. იერუსალიმ, იერუსალიმ, როგორ გაგიშლია შენი ფრთები და გინდა იმათ ქვეშ შეკრიფო მთელი ქვეყნის მკვიდრნი. აი აქაც მოვიდა ეს ქალი, რომ შეცვალოს ამ ქვეყნის წესი. - შემდეგ ისევ მიუბრუნდა წმ. ნინოს და უთხრა: ეს შენი ჩვენება მოასწავებს და აცხადებს, რომ ეს ადგილი შენით იქცევა სულიერ და საღვთო ნაყოფის გამომღებელ სამოთხე-ბაღად უკუნისამდე.
როცა ბერძენთა მეფე კონსტანტინესაგან გამოდევნილი მეფე მირიანი დაბრუნდა მცხეთაში, მან უკვე იცოდა წმიდა ნინოს მიერ ქრისტეს სჯულის ქადაგების შესახებ, რადგან წმიდანი უკვე ხმამაღლა, განცხადებულად ეუბნებოდა ხალხს, რომ გიპოვეთ ჩრდილოეთის მკვიდრნი შემცდარნიო და თავის ვაზის ნასხლევის ჯვარსაც აჩენდა და ამით ახდენდა დიდ საკვირველებებს, წამლების გარეშე ჯვარის შეხებით კურნავდა უკურნებელ სნეულებებს. მასთან ერთად ქადაგებდნენ მისი მოწაფენიც, რომელბიც თავიდან ნინოს მოწაფეობას მალავდნენ. ესენი იყვნენ: შვიდი ებრაელი ქალი, აბიათარ მღვდლის ასული სიდონია და კიდევ ექვსი ქალი, მეფის ბაღის მცველი მეუღლენი და თვით აბაითარ მღვდელი, როგორც ახალი პავლე, რომელიც უშიშრად და დაუცხრომლად ქადაგებდა ქრისტეს სჯულს. იგი დიდად იყო განსწავლული ძველ სჯულში, ახალი კი წმიდა ნინოსაგან ესწავლა და ნინოზე მეტად ამხელდა ყველას შემცდარობას და ასწავლიდა მათ ჭეშმარიტებას.
მაშინ გადაემტერნენ მას ურიები და უნდოდათ ქვით ჩაექოლათ იგი, მაგრამ მირიან მეფემ მიავლინა თავისი მსახურები და სიკვდილისაგან იხსნა აბიათარი. მეფეს უკვე გასჩენოდა სურვილი ქრისტეს სჯულის მიღებისა, რადგან საბერძნეთსა და სომხეთშიც მრავალი სასწაული მოესმინა ქრისტეს ძალით მოხდენილი, ამიტომ არ აბრკოლებდა წმ. ნინოსა და მისი მოწაფეების ქადაგებას. მაგრამ სარწმუნოების დიდი მტერი, ეშმაკი ებრძოდა მას და ყოველმხრივ ცდილობდა, რომ მეფე ქრისტეს გზას არ დადგომოდა. ასევე დედოფალი ნანაც დაბრკოლებული იყო მისგან, მეფეზე მეტ გულფიცხობას იჩენდა და შეურაცხოფდა ქრისტეს ჭეშმარიტ სარწმუნოებას.
წმიდა ნინო კი, თავის სამყოფელში, მაყვლოვანში, დაუცხრომლად ლოცულობდა ისე, რომ მისი ლოცვითა და მღვიძარებით წარმართები გაკვირვებულები იყვნენ, რადგან მათთვის ეს უცხო იყო, და დაუწყეს ნინოს გამოკითხვა სარწმუნოების შესახებ. ხოლო იგი უხსნიდა მათ ძველი და ახალი აღთქმის წიგნებს და განაბრძნობდა უგულისხმოებს და გულებში უნერგავდა ქრისტეს სიყვარულს.
სამი წელი გაატარა წმ. ნინომ განცხადებულ ქადაგებაში და დაიმოწაფა მრავალი. იყო ერთი მძიმედ დაავადებული პატარა ბავშვი, რომელიც დედამისს კარიდან კარზე დაყავდა, რომ ვინმეს ესწავლებინა მისთვის მკურნალი, რათა ნუგეში ეცათ მისთვის. ყველამ იცოდა მისი გასაჭირი, მაგრამ ვერ განკურნეს ბავშვი, ამიტომ მკურნალებმა უთხრეს დედაკაცს, რომ არაფერი ეშველებოდა ბავშვს. ეს ქალი იყო გულფიცხი წარმართი და მუდამ აძაგებდა ქრისტანულ სჯულს და სხვებსაც უშლიდა ნინოსთან მისვლას.
მაგრამ, როცა გადაეწერა ყველა იმედი მკურნალებისაგან, მივიდა წმ. ნინოსთან, დავარდა მის წინ და ევედრებოდა ბავშვის განკურნებას. წმ. ნინომ უთხრა მას: რაც ადამიანს შეუძლია რომ ვინმე განკურნოს, მე იმას არ ვიზამ, ხოლო ჩემი ღმერთი ქრისტეზე, რომელსაც მე ვემსახურები, განკურნავს ამ ყრმას, რომელიც ყველასაგან გაწირულია. - კილიკზე, რომელზედაც მუდამ თვითონ ლოცულობდა, უბრძანა სნეული დაეწვინათ და იწყო ღვთისადმი ვედრება და მაშინვე განიკურნა ყრმა, რომელიც ცოცხალი და მხიარული გადასცა თავის დედას. ბავშვის მშობლებმა მაშინვე აღიარა ქრისტე ღმერთად და თქვა: არ არსებობს სხვა ღმერთი, ნინოს მიერ ნაქადაგები ღმერთის გარდა. - იგი დაემოწაფა წმ. ნინოს და შეუდგა მას და ადიდებდა ღმერთს.
იმ დროს მძიმე სენით დაავადდა დედოფალი ნანა და ვერავინ შეძლო მისი განკურნება, რადგან ვერც-ერთმა წამალმა ვერ უშველა მას, რის გამოც მკურნალები სასოწარკვეთილებაში იყვნენ. მაშინ ვიღაცეებმა აუწყეს დედოფალს, რომ რომაელი ტყვე ქალი ნინო ლოცვით კურნავდა მრავალი სენით დაავადებულებს. დედოფალმა უბრძანა მსახურებს, რათა თავისთან მიეყვანათ ნინო. როცა მსახურები მივიდნენ ნინოსთან, ნახეს იგი მაყვლის ბუჩქთან მეექვსე ჟამნის ლოცვისას და გადასცეს დედოფლის ბრძანება. წმ. ნინომ უთხრა მათ: არა მაქვს ნება, რომ ჩემი სამყოფელიდან გავიდე, არამედ დედოფალი თვითონ მოვიდეს ჩემთან და განიკურნება ქრისტეს ძალით. მსახურებმა მოახსენეს დედოფალს ნინოს დანაპირები. მაშინ დედოფალმა გულმოდგინებით უთხრა მათ, რომ შეემზადებინათ იგი ნინოსთან მისაყვანად. მსახურებმა საკაცით გადაიყვანეს დედოფალი, რომელსაც თან ახლდა უფლისწული რევი და მსახურები მრავლად. როცა მიიყვანეს დედოფალი ნინოსთან, დააწვინეს კილიკზე, წმიდა ნინომ იწყო ღვთისადმი ლოცვა და ვედრება დიდხანს, შემდეგ აიღო ჯვარი, რომელიც მუდამ ჰქონდა თან, შეახო სნეულის თავს, ფეხებსა და მხრებს, გამოსახა ჯვარის სახე და განკურნა დედოფალი, რომელიც მაშინვე წამოდგა განკურნებული, იწამა ქრისტე და თქვა: არ არსებობს სხვა ღმერთი, ქრისტეს გარდა, რომელსაც ქადაგებს ეს ტყვე დედაკაცი. - და ამის შემდეგ იგი გაიხადა მეგობრად და შინაურად და მუდამ ეკითხებოდა დაწვრილებით ქრისტეს სჯულის შესახებ, და ასწავლიდნენ მას წმ. ნინო, აბიათარი - ახალი პავლე და მისი ასული სიდონია. და გახდა დედოფალი მორწმუნე და იცნო ჭეშმარიტი ღმერთი. მეფემ ჰკითხა დედოფალს თუ ასე უცებ როგორ განიკურნა? - და დედოფალიც მოუყვა თუ როგორ განიკურნა წამლის გარეშე ნინოს ლოცვითა და ჯვარის შეხებით. სხვებმაც, რომელთაც ნახეს დედოფლის განკურნება, დაადასტურეს დედოფლის ნათქვამი.
მოსმენილით გაკვირვებულმა მეფემ დაიწყო ქრისტეს სჯულის გამოძიება და ბევრს ეკითხებოდა ურიაყოფილ აბიათარს ძველი და ახალი აღთქმის წიგნებზე და იგიც ყველაფერს უყვებოდა მას. ნებროთის წიგნში, რომელიც ჰქონდა მეფე მირიანს, იპოვა გოდოლის აშენების შესახებ მოთხრობილი შემდეგი: ნებროთს ზეციდან მოესმა ხმა, რომელიც ეუბნებოდა მას: მე ვარ მიქაელი, რომელიც ღვთისაგან ვარ აღმოსავლეთის მთავრად დადგენილი, გადი მაგ ქალაქიდან, რადგან ღმერთი დაჰფარავს მას. ხოლო ბოლო დროს მოვა მეუფე ცისა, რომლის ნახვა გინდა შენ, ერში ყველაზე შეურაცხყოფილს. იმის შიში ქვეყნიურ სიამეებს არარაობად აქცევს, მეფენი მეფობას დათმობენ და დაუწყებენ ძებნას სიგლახაკეს, ის გიხილავს შენ ჭირში და გიხსნის შენ.
მაშინ მიხვდა მეფე მირიანი, რომ ძველი და ახალი წიგნები ერთმანეთს ეთანხმებოდნენ და იგივეს ამტკიცებდა ნებროთის წიგნიც და გაუჩნდა სურვილი ქრისტეს სჯულის მიღებისა, მაგრამ უხილავი მტერი ებრძოდა და არიდებდა მას ქრისტეს აღიარებისაგან, გულში უღვივებდა კერპებისა და ცეცხლის სასოებას; დედოფალი კი ყოველთვის ევედრებოდა ქრისტიანობის მიღებას. დედოფლის მოქცევის შემდეგ ერთი წელი მეფე ორგულობაში იმყოფებოდა. წმიდა ნინო კი დაუცხრომლად ასწავლიდა ხალხს ქრისტეს მცნებას და არავისუხილავდა თუ ვინ იყო და საიდან მოვიდა, არამედ ყველას ეუბნებოდა, რომ ის იყო ტყვე. ამის შემდეგ მოგვთა მთავარი სპარსი ბოროტი ძალისაგან ავად შეიქმნა და სასტიკად იტანჯებოდა. და სიკვდილამდე იყო მისული. ეს მთავარი იყო მირიან მეფის ნათესავი. მაშინ დედოფალი შეევედრა წმ. ნინოს, ხოლო მირიან მეფე უნდობლად უყურებდა მას. მან ჰკითხა წმიდანს: რომელი ღმერთის ძალით ახდენ სნეულთა განკურნებას, იქნება ხარ არმაზის ასული ან ზადენის შვილი, რომელთაც შეავედრე თავი, როგორც უცხომ და იმათაც მოგანიჭეს კურნებათა ძალა, რათა ამით იცხოვრო უცხო ქვეყანაში, ამიტომ დიდებულნი არიან ისინი უკუნისამდე. ხოლო შენ იყავი ჩვენთან, როგორც ერთი ჩევნი შვილებთაგანი და დაფასებული იქნები ამ ქალაქში, მაგრამ რომაელთა შემცდარ სჯულს ნუღარ იქადაგებ ჩვენში, რადგან უცხოა იგი ჩევნთვის.
აი, ქვეყნის მპყრობელი დიდი ღმერთები, არმაზი და ზადენი, რომელნიც იძლევიან მიწისაგან ნაყოფს და გამოზრდიან ქართლის მკვიდრთ; ისინი არიან ყოველივე დაფარულის გამომაჩინებელნი, ხოლო გაცი დ გაი იყვნენ ჩვენი წინაპრების ღმერთები. და თუ ამ მთავარს განკურნავ, გაგამდიდრებ და მცხეთაში არმაზის მსახურად დაგადგენ. მართალია ქარითა და სეტყვით შეიმუსრა იგი, მაგრამ მისი ადგილი ისევეა უძრავად; არმაზი და ქალდეველთა ღმერთი ითრუჯანი ყოველმხრივ ემტერებიან ერთმანეთს, არმაზმა ზღვა მიაქცია მასზე, იმან კი ასეთი საშინელება მოაწია არმაზზე, როგორც ეს ქვეყნის მპყრობელთ აქვთ ჩვევად. საკმარისი იქება შენთვის ჩემი ეს საუბარი.
წმ. ნინომ მიუგო: მეუფეო, ქრისტეს სახელით და მისი დედისა და ყველა წმიდანის ვედრებით, ცისა და ქვეყნის ღმერთმა, ქვეყნიერების გამჩენმა, თავისი დიდი და აურაცხელი მოწყალებით მოგივლინოს შენ, როგორც ცეცხლის ერთი ნაპერწკალი მისი მადლისა, რათა სცნო და განიცადო ცის სიმაღლე და მზის ნათელი, ზღვის სიღრმე და ქვეყნიერების სივრცე და მისი საფუძველი, რათა იცოდე, თუ ვისგან იმოსება ცა ღრუბლებით, რომლებიც ქუხან დიდი ხმით ისე, რომ ზანზარებს ქვეყანა მათი სიძლიერით და ხდება მეხის ჩამოვარდნები და მთებს ეკიდებათ ცეცხლი ღვთის გულისწყრომით.
ანდა, როცა იძვრება მთელი ქვეყანა იქამდე, რომ მიწა, მთები და მყარი კლდეები ირღვევა, ყოველივე ამას მიგახვედროს, რომ ღმერთი, რომელიც ზეცაშია, თავის მიერ გაჩენილებისათვის უხილავია, გარდა მისი ძისა, რომელიც მისგან იშვა და ქვეყანაზე გამოჩნდა კაცი, რომელმაც ყველაფერი შეასრულა, რისთვისაც იყო მოვლენილი და ისევ ამაღლდა მამასთან. და ირწმუნო ის, რომ რომელსაც დასაბამი არა აქვს, მაღლა არის და დაბლა ყველაფერს ხედავს, და მაღლა მყოფთაც ცნობს შორიდან; მეუფეო, ახლოსაა ის დრო, როცა შენ ღვთისაკენ მიიხედავ, რადგან ამ ქალაქში არის ერთი სასწაული, ღვთის ძის სამოსელი აქაა და ელიას ხალენიც აქვე ყოფილა, და ღმერთმა მრავალი სასწაულიც გამოაჩინა. ეხლა შენს მთავარსაც განვკურნავ ქრისტეს სახელით და ჯვარით, რომელზედაც ევნო იგი, ისე როგორც განიკურნა დედოფალი ნანა დიდი სენისაგან, რადგან რაც ვუთხარი, იმას აკეთებს იგი. - მიიყვანეს მასთან ის მთავარი, მობრძანდა დედოფალი ნანაც. წმ. ნინომ სამოთხის ბაღში, ნაძვის ქვეშ დააყენა იგი აღმოსავლეთით მხედველი, განიპყრა ხელები და სამჯერ წარმოთქვა: განეშორება შენგან ეშმაკო და შეუდგება ღვთის ძე ქრისტეს. - და გულამოსკვნილი ტიროდა წმ. ნინო და სთხოვდა ღმერთს იმ კაცისათვის დახმარებას. იქვე იყვნენ მისი მოწაფენიც ერთი დღე და ორი ღამე. და მაშინვე გავიდა მისგან ბოროტი სული და დაემოწაფა ნინოს თავისი სახლეულით და ადიდებდა მამას და ძეს და წმიდა სულს.
მირიან მეფის სასწაულებრივი მოქცევა, ჯვრის აღმართვა,
ეკლესიაბის აშენება და მათში საკვირველებების მოხდენა
(წმ. ნინოს მოწაფე სიდონიას მიერ მოთხრობილი)
ზაფხულის ერთ დღეს, ივლისის ოცში, შაბათ დღეს, მეფე გავიდა სანადიროდ მუხრანის მხარეს. ეწვია მას ფარულად ეშმაკი და გულში ჩაუგდო კერპებისა და ცეცხლის სიყვარული და მათი მსახურების სურვილი, და ქრისტიანების ამოხოცვა მახვილით. მეფემ უთხრა თავის ოთხ თანაშემწეს: ღირსები ვართ, რომ ჩვენი ღმერთებისაგან ბოროტად დავისაჯოთ, რადგან მათ მონდომებით აღარ ვემსახურებით და მივუშვით ეშმაკეული ქრისტიანების სჯულის ქადაგება ჩვენს ქვეყანაში, რადგან ეშმაკის ძალით ახდენენ საკვირველებებს. ამიტომ განზრახული მაქვს, რომ ამოვხოცოთ ჯვარის თაყვანისმცემლები და გავაძლიეროთ ჩვენი ღმერთების მსახურება ქართლში, ვამხილო ჩემი მეუღლე ნანა სჯულის შეცვლაში და მოვთხოვო სინანული და ჯვარცმულის სჯულის უარყოფა. და თუ არ დამემორჩილება, მაშინ მის სიყვარულზე უარს ვიტყვი და სხვებთან ერთად მოვკლავ მას. - თანაშემწეებმა დიდად მოუწონეს მეფეს განზრახვა, რადგან ეს საქმე იმათ ისედაც ჰქონდათ გულში, უნდოდათ ეთქვათ მეფისათვის, მაგრამ ერიდებოდათ გაცხადება ამისა. მეფემ მოიარა მუხრანის სანახები და ავიდა თხოთის მაღალ მთაზე, რომ დაენახა კასპი და უფლისციხე, და როცა იდგა მთის წვერზე, სამხრეთიდან მთაზედაბნელდა მზე და ჩამოწვა ღამის უკუნი სიბნელე, რომელმაც მოიცვა არე-მარე. სიბნელის გამო მეფის მხლებლები მიმოიფანტნენ, რომ გასაჭირს გასცლოდნენ. დარჩა მეფე მარტო, ცდილობდა გზა გაეგნო, მაგრამ ამაოდ. შეშინებული და შეძრწუნებული დადგა ერთ ადგილზე, რადგან გადარჩენის იმედი გადაეწურა. მძიმე გასაჭირში იგი გონს მოეგო და გულში ფიქრობდა: აი, ჩემს ღმერთებს შველასა ვთხოვ, მაგრამ იმათგან სიკეთე ვერ მივიღე, იქნებ ჯვარმა და ჯვაცმულმა ღმერთმა, რომელსაც ჰქადაგებს ნინო და მისი სახელით ახდენს კურნებებს, შეძლოს ჩემი გასაჭირისაგან ხსნა, რადგან ცოცხალი ჯოჯოხეთში ვიმყოფები. არ ვიცი მთელ ქვეყანას დაუბნელდა სინათლე თუ მარტო ჩემთვის მოხდა ეს? თუ მხოლოდ ჩემთვისაა ეს გასაჭირი დაშვებული, ნინოს ღმერთო, გამინათე ეს სიბნელე და დამანახე ცემი ქვეყანა და ვაღიარებ შენს სახელს, აღვმართავ ჯვარის ძელს და მას თაყვანსა ვცემ და ავაშენებ სამლოცველო სახლს, დავემორჩილები ნინოს და მივიღებ რომაელთა სჯულს.
წარმოსთქვა თუ არა ეს სიტყვები, მაშინვე ინათა და გამობრწყინდა მზე. მირიან მეფე გადმოვიდა ცხენიდან, აღაპყრო ხელები ზეცისაკენ და თქვა: შენ ხარ ღმერთი ღმერთებისა და უფალი უფლებებისა, რომელსაც ქადაგებს ნინო, შენი სახელი აქოს ყოველმა დაბადებულმა ცაში და დედამიწაზე, რადგან შენ მიხსენი მე ჭირისაგან და ჩემი სიბნელეგაანათლე, ვხვდები რომ გინდა ხსნა და გადარჩენა ჩემი და შენთან მოახლოება. ამიტომ ამ ადგილზე აღვმართავ ჯვარს, რომ იმით იდიდებოდეს შენი სახელი და ეს საქმე და სასწაული იხსენებოდეს უკუნისამდე. - და დაიმახსოვრა ის ადგილი და გამოეშურა თავისი ქალაქისაკენ. სინათლეზე მეფის გაბნეული მხლებლებიც გამოჩნდნენ. მეფე მოუწოდებდა მათ, რომ ედიდებინათ ნინოს მიერ ნაქადაგები ღმერთი, რადგან იგია მარადიული ღმერთი და მხოლოდ მას შვენის დიდება უკუნისამდე.
ნანა დედოფალი და ერი გავიდა მეფის შესახვედრად, რადგან გაეგოთ მოწეული განსაცდელისა და შემდეგ იქიდან მშვიდობით გამოსვლის შესახებ, და მიეგებნენ ქინძარასა და ღართასთან. ხოლო ნეტარი ნინო მაყვლოვანში იდგა მწუხრის ლოცვაზე, როგორც ეს ჰქონდათ ჩვევად და ჩვენც ორმოცდაათი სული მასთან ვიყავით.
ქალაქში შემოსვლისას მეფემ ხმამაღლა დაიძახა: სად არის ის უცხო დედაკაცი, იგია ჩვენი დედა, რადგან მისმა ღმერთმა მიხსნა მე. - როცა გაიგო, რომ იგი მაყვლოვანში იყო და ლოცულობდა, მეფემ და მისმა მხედრობამ მიაშურეს იმ ადგილს. მეფე ცხენიდან ჩამოვიდა ძირს და უთხრა ნინოს: ღირსი გამხადე, რათა შენი ღმერთისად ვიწოდო, რომელმაც გადამარჩინა მე. - ხოლო წმ. ნინომ ასწავლა მას და მირიანმა აღმოსავლეთით თაყვანი-სცა ქრისტეს და აღიარა ის ღვთის ძედ.
დიდმა ოხვრამ და ტირილმა მოიცვა ხალხი, როცა დაინახეს მეფე-დედოფალი აცრემლებულები. მეორე დრეს მირიან მეფემ საბერძნეთში გააგზავნა მოციქულები კონსტანტინე მეფესთან და გაატანა წმ. ნინოს წერილი ელენე დედოფალთან, რითაც აცნობეს მათ მცხეთაში მირიან მეფეზე მომხდარი სასწაულის შესახებ და სთხოვეს სასწრაფოდ გამოეგზავნათ მღვდლები ხალხის მოსანათლად. ხოლო წმ. ნინო და მისი მოწაფეები ხალხს ქრისტიანობას დაუცხრომლად უქადაგებდნენ დღე და ღამე და უჩვენებდნენ მათ სასუფევლის ჭეშმარიტ გზას.
